Dr Ptolemäus
& si viu z’lugg glismet Pullover
oder: wieso Pinguine ke Kafi trinke
Vorwort
Weme sech ds erscht Mau mit dr Frag “werum Pinguine ke Kafi trinke” usenangsetzt, neigt me gärn derzue aadsnäh, dass sig wüu si ds Tassli nid chönnte häbe. Aber das isch äbe e Trugschluss. Es isch nämlech überhoupt nid so, dass Pinguine nüt chöi häbe mit ihrne Flügu. Si wei eifach nume nid. Kollektivi Verweigerig - u zwar uf dr ganze Linie. Auerdings - u das isch ds Clevere - Nume:
- I Gfangeschaft,
- we öpper zueluegt,
oder
- weme se dokumentarfiumet.
Isch nech zum Bischpiu schomau ufgfaue, dass me i jedem zwöite Dokfium über Pinguine gseht, wi irgendeine vo dene glatte Kärline ufem Iis etschlipft u dr Längi naa ufe Latz klatscht? Weme mau berücksichtiget, dass die scho ufem Glatt-Iis uf d’Wäut chöme u ds Läbe lang o nie uf irgend ere angere Ungerlaag desume waggele isch relativ schnäu emau klar, was das söu: Usgschlipft wird nume, zum d’Erwartige töif ds bhaute. Lieber ab und zue ufe Schnabu knalle, we öpper zueluegt, u chli eine uf unbedarft mache, aus plötzlech womüglech bi irgendöpperem deheim müesse Kafi serviere, oder so. Je dämlecher, deschto härziger u je härziger, deschto meh Rueh het me. Unger däm Motto hei sech d’Pinguine di letschte paar hundert Jahr ganz tiptop düre-bschisse u das wird sech o nid so schnäu ändere.
Itz chunnt ds Märli:
Es isch emau e Pinguin gsii, dä het, wüu sech sini Eutere für Aschtronomie intressiert hei, Ptolemäus gheisse. Dr Vater isch en üsserscht erfougriich praktizierende Handchirurg gsii, d’Mueter het ir Primarschueu aus Handarbeitslehrere gschaffet, si hei imene grosszügige 5 Zimmer Iglu gwohnt u es wär finanziell eigentlech jederzit aues drinngläge, wosi sech gwünscht hätte. Das mitem Wünsche isch useme ganz angere Grund abgchlemmt worde:
“Das Jahr schänkemer is zu Wiehnachte mau nid ds Üebleche. Mir setze es klars und engagierts Zeiche gäge dä globalisiert KonsumWahnsinn…” het d’Mueter irgendeinisch im Novämber bim Znacht gseit gha.
“Mir schänke lieber öppis Säubergmachts. Da het me nämlech när o ganz en anderi Beziehung derzue.”
Em Ptolemäus u sim Vater isch outomatisch klar gsii, dass Heilig Aabe das Jahr wahrschiinlech echli spezieller wird.
Zur Vorschpiis het’s Rollmops gäh u när Lachs im Teigg u derzue Wasser mit Blääterli u zum Dessert Mailänderli u Roibosch-Tee – wi jedes Jahr. När hei si Stille Nacht gsunge u Leise rieselt der Schnee u d’Mueter het immer eso Wärt druf gleit, dasme
“zwüschine o Mau chli a die dänkt, wo’s nid eso guet hei wi mir,”
u när hets füre Vater schtatt em Yamaha ICESTORM 3000 Schneetöff e Briefbeschwärer us Sauzteig u füre Ptolemäus e ds lugg glismete Pulover gäh. Är ischim auerdings so viu ds gross gsii, daser fasch drufgschtange isch, woner ne aagleit u dr Mueter derfüür danket het. D’Mama het e Träne im Oug gha – u dr Ptolemäus u si Vater oo. Dasme sini Enttüschig nid eso merkt isch dr Ptolemäus echli uf d’Terasse gschtange, u het i d’Winternacht use gseit:
“S’isch äbe scho schön, weme sech au Jahr cha druf verlah e wissi Wienachte ds ha. E angerne Orte isch das nid eso säubverschtändlech, gäuet?”
D’Mueter het dr Vater zfride aa-gschmunzlet, ob em Verschtändnis vo ihrem Einzige u gseit:
“So, itz tuesch wider zue u chunnsch ine, süsch housch der womüglech no e LungenentzündUNg.”
Em Ptolemäus isch das eigentlech grad Rächt gsii, wüu viu meh Gschiids zum vo sire Enttüschig abdslänke isch ihm nämlech nümme ds Sinn cho. Aber dr Vater isch ur-plötzlech ganz-u-gar unwiehnächtlech worde:
“Itz la dä Bueb doch mau echli la mache! Vom einisch uf dr Terasse usse schtah überchunnt me äuächuum grad e Lunge-entzündung!”
Dr Vater Pinguin het sech, muess me wüsse, scho sit schpätischtens dr Geburt vom Ptolemäus aagfange regurächti Sorge ds mache vowäge verweichlechtem Einzuching u drumm scho glii emau beschlosse däm rächtzitig echli Gägeschtüür ds gäh, erziehigstechnisch. U sehrwahrschiinlech wüu er itz scho sit 12 Jahr a dere Problematik umegschtudiert het u no nie zumene befridigende Ergäbnis isch cho, heter, usgrächnet hüt, a däm eigentlech eso heimelige Heiligaabe beschlosse es nöis Kapitu aa-ds-fah:
“Es isch itz nämlech langsam a dr Zit füre Ptolemäus i d’Wäut use ds gah!” heter plötzlech gseit u di angere zwöi heine mit grosse Ouge aagluegt.
“Dr Ptolemäus isch itze nämlech gross gnue zum uf eigete Bei ds schtah u säuber für sech ds luege. Gang lueg der di witi Wäut aa, mi Suhn, u chumm ersch wider hei, wenn d’ erwachse bisch u d’s im Läbe zu öppis braacht hesch!”
D’Mama het vor Chlupf grad wider glänzigi Öigli überchoo u dr Ptolemäus echli Angscht. U wo dr Vater däm knapp 12 jährige u gengno chli flouschige Chlungeli i d’Ouge gluegt het, heter sech gfragt, öb er äch nid vilech gliich grad es Bitzeli übertribe heig, u drumm nach churzem Überlege gseit:
“Oder nei: Gang a Bahnhof u hou mer es Päckli Zigarette!”
“Aber du roucksch doch gar nid!” het dr Ptolemäus ganz verwirrt gwaagt ds mule “für was söu i dr de ga Zigarette choufe?”
Dr Vater het zersch nid grad gwüsst, wime uf settigi Widerborschtigkeite erzieherisch aagmässe reagiert u drum eifach mau das gmacht, wo i so Situatione no vo viune Eutere gärn gmacht wird: Är isch eifach nochli hässiger worde u het mau sicherheitshauber uf sire Forderig beharrt:
“Weisch was – Pürschteli?”
Är isch itz langsam scho grad echli meh aus nume unaagnähm lut worde u drumm het d’Mama aafah gränne, aber das hät si gschider probiert ds verchlemme – wüu itz het’s ne ändgültig verjagt:
“Wenn du nid ougeblicklech mitem Hushautsportmenee zu dere Bude usewaggelisch, wirsch use gschosse!” heter gseit u sech nidemau meh gross müesse Müei gäh, derzue so ärnscht wi müglech probiere usdsgseh.
“U chumm mer nid ohni Zigerette hei!” heter donneret, wo dr Chliin zum Wohnzimmer use täselet isch.
So het dr Ptolemäus si Vater gar nid kennt u wüuer sech gmerkt gha het, dass d’Mueter immer we deheime echli dicki Luft gsii isch, miteme Mon Chéri isch hei cho heter näbscht em Hushautsportmenee ono sis Sackgäud mitgnoh.
“Leg dr nöi Pullover aa, es isch früsch verusse!” het d’Mama ihm no wöue nacherüefe, aber si isch nume bis Pullover cho.
“Karin!! Wi mängisch hei mer das wägem Einzuching mitenang beschproche?” het dr Vater gfragt u när heisi aagfange französisch ds rede.
“Pas devant le petit!” het dr Ptolemäus sini Mueter no ghört säge, aber si hätte vo ihm uus o normau chönne witerrede, wüu är isch itz sowiso lieber gange.
Är isch i sim viu ds grosse u viu ds lugg glismete Pulli düre Nöischnee gwatschlet u irgendwie ganz dürenang gsii. U o wener natürlech gmerkt het, dass da nid aues ganz eso bitter ärnscht isch gmeint gsii, wo dr Vater deheime eso gschroue gha het, isch ihm doch gliich es erschts Mau bewusst worde, dass me sech deheime offebar vorschteut, dass är nid uf immer dert wärdi wohne. E Gedanke, wo o emene üsserscht ufgweckte Pinguin haut schono relativ beunruehigend inechunnt. Mit 12i.
Woner i Bahnhof inegloffe isch, heter uf d’Füess abegluegt u ghofft, es gsäch ne niemer: Echli en übergrosse Pulli wär ja nämlech schono stylisch, aber sicher nid wener säuber gmacht isch. U ds lugg glismet. Usserdäm het dr Ptolemäus Angscht gha, wäg de echli schwär nachvouziehbare Schtimmigs-Schwankige vom Vater u sech ganz fescht vorgnoh, aues ds ungernäh, damit’s deheime so schnäu wi müglech wider fridlecher wärdi, woner bim Kiosk sis Sackgäud füre-g-chnüblet het.
“Mon Chéri heimer gheni,” het d’Frou am Bahnhofskiosk gseit, “aber mir hei Ragusa.”
“Si de die o mit Schnaps?” het dr Ptolemäus gfragt, wüu immer wener d’Mueter gfragt het, öber o Mau eis dörf, het si gseit “das isch nüt für Piguine, wo no flouschigi Fäderli hei: Da isch Schnaps drinne!”
“Du bisch mir aber e ufgweckte Pürschtéli!” het d’Kioskfrou gseit u dr Ptolemäus, wo äbe tatsächlech en Ufgweckte gsii isch, het sech gfragt werum er äch i dere Gschicht itz scho zum zwöite Mau Bürschteli gheisse wärdi – aber d’Kioskfrou het scho wider witergwitzlet:
“Nei, i de Ragusa isch ke Schnaps, Monsieur – wär es Ragusa mit Schnapps wott nimmt derzue e Kafi Flümli.”
Nachdäm dr Ptolemäus dr Kioskfrou erklärt gha het, dass die Zigarette tatsächlech für si Vater sige, wo zwar scho nid roucki, aber äbe erzieherisch langsam echli aaföng angeri Saite uf-ds-zieh, uner ere verschproche het, ds Tassli no im aute Jahr zrugg ds bringe hetsi ihm dä Kafi mit Schnaps haut zwäggmacht. Schliesslech ischme churz vor Firabe meischtens, u a Heilig aabe im Bsungere, gärn Mau echli liechtglöibig u vorauem froh, weme ändlechemau cha zue tue. U eso isch dr chliin Pinguin mit de Zigis, emene Ragusa u sim Kafi, ganz vorsichtig – daser nüt verschüttet – u wider vou nöi gschöpfter Zueversicht schtouz gäge hei zue gwaggelet.
Är isch nume ganz langsam für-schi cho. Dür di ds lugge Masche vom Pulli het e bitterchaute Wiehnachtswind blaase u d’Füess heine scho chli g’neglet. Aber a de Häng - isches geng wi wermer worde. Schono heiss! heter ungerwägs es paar Mau dänkt. U woner scho fasch bir Houptschtrass isch gsii, het’s ne plötzlech dünkt, irgendöppis schmöcki echli verbrönnt. Es paar vo de flouschige Fäderli hei aagfange gha echli ds müttele, wägem fürheisse Tassli. Aber dr Ptolemäus het dänkt itz bisch mau äbe e richtige Goboi! u är het dr Kafi äbe grad nid echli a Bode gschteut zum sini Häng echli la abdschüele, sondern isch tapfer witer gloffe. Schliesslech heter no bevor dä Kafi Pflümli erchautet - u dermit womüglech sini Würkig aus Ersatz-Mon-Chéri verliert - wider wöue deheime sii.
Usem nach wie vor zimmlech heisse Tassli use het dr Kafi dampfet u g’rouchnet, u d’Häng hei weh ta wine Moore, u dr Ptolemäus het uf di chliine Zäggeli i sim Schnabu bisse u isch i sim Gobi-Iifer inne i di Dampfwulke vo sim Kafitassli ine gloffe u wüu er vor luter Kafi-Näbu nüt meh gseh het vou uf d’Houptschtrass use.
Woner gmerkt het, wi plötzlech öppis blitzt u funklet, u dr Himu sogar düre Kafidampf düre häu uflüüchtet, isches scho fasch ds schpät gsii. Vo linggs isch e Laschtwage cho ds tonnere. Eine vo dene, wo meine je Coca-Cola deschto Wiehnachte u zum Glück entschprächend isch belüüchtet gsii. U wüu dä Sattuschlepper dermasse g’schprätzlet u glüeibirelet het i sämtleche Farbe, het ne dr Ptolemäus dür si Kafidampf no grad rächtzitig gseeh u es het ihm no ganz extreem knapp glängt nomau zrugg uf ds Trottwar ds gumppe.
Dr viu ds lugg glismet Pulli auerdings, isch mit echli Verzögerig us dr Fahrtrichtig vo däm 22zg Tönner zrugg g’schpickt u wüu haut äbe vore a däm Laschtwage ägstra no zuesätzlechi Schtängeli si aa-braacht gsii, für dass no meh vo dene Kitsch-Budeplatz-Liechtli hei dra passt, hets ihm si viu ds lugg glismet Pulli dert drinne verhedderet, di ganzi Musig miteme Zwick umne-ume-g‘schletzt, daser sech innert Sekunde isch vorcho, wi inere Zwangsjagge u när het‘s ne mit guet 80 Schtundekilometer abem Trottwar ache unger dä Sattuschlepper grupft. Dert het‘s ne es paar mau zwüsche Fahrbahn u Chassis-Bode hin-u-här g‘chlepft u wo vore dr Wullefade grisse isch - het hinge scho d‘Doppu-Achse ufne gwartet.
Dr Chauffeur vom Laschtwage heig schiins nume gmerkt, winim öppis wo grouchnet heig drunger cho sig. Aber är heig eigentlech nume ghofft, dass nüt explodieri.
D Frou vom Kiosk hingäge het aues haargenau zu Protokoll gäh: Das vo de Zigerette für eine, wo ds ganze Dorf vonim wüssi daser nid roucki, u das vo de Mon Chéri, wo ono füre Vater wäre gsii, u daser när äbe es Ragusa une Kafi Pflümli gnoh, u aues mit sim eigete Sackgäud zaut heig - u d’Mueter het aafah gränne u dr Vater het gseit:
“Tue di beruehige, Karin!”
Nach dreine Tag im Koma uf dr Intensivschtation het’s em Ptolemäus sis Lämppli putzt u di Gschicht het aagfange d’Rundi ds mache. Jede Pinguin, wose verzeut het, het se no chli dramatischer usgschmückt, bis – irgendeinisch - dr Schuldig isch usgmacht gsii.
U drum trinke Pinguine sit denn ke Kafi me.
Was mir Erwachsene - wo wüsse, dass me nid geng aues em Kafi, oder dene bi Coca-Cola cha i d’Schue schiebe - druus chöi lehre, isch öppis, wosech leider immerno nid ganz het chönne düresetze: Nid ds Letscht wäg es paar unbelehrbaare Handarbeitslehrerinne, wo dere Erkenntnis immer u immer wider hartnäckig entgäge-wärche: Dä mit de säubergmachte Gschänk ma vilech es anti-globalisierigs Statement sii. Aber mängisch chaner ganz ganz wüescht i d’Hose!
2004
Erstlesung bei Märli am See,
veröffentlicht auf Märli für Erwachsene CD
